ŽIVORAD GRBIĆ (1892 - 1954)

Živorad Grbić je rođen 19. septembra 1892. godine od oca Stojana i majke Milice (rođene Kovačević). Stojan Grbić bio je kamenorezac, a Milica je bila domaćica. Grbići su poreklom Ličani, a u Valjevo su se doselili u drugoj polovini devetnaestog veka. Istoričar Dejan Popović piše da je Grbić bio izuzetan, „sa odličnom memorijom, vesele prirode i negde u životnom dobu od desetak godina prvi put se upoznao sa violinom. Ko mu je bio prvi učitelj instrumenta, ostalo je nepoznato”.

Godine 1903. kao odličan đak upisao se na Bogosloviju Svetog Save u Beogradu. Nastavnici crkvenog i horskog pevanja bili su mu Stevan Stojanović Mokranjac i mladi violinista Jovan Zorko. Prema pravilniku škole, svakom drugom učeniku data je violina na korišćenje, ali je Grbić nije dobio. Grbićeva kćerka Zorana Grbić Horvat, u intervjuu sa Popovićem, navela je da je njen otac posle časova, a ponekad i noću odlazio na tavan iznad internata i vežbao instrument. Može se zaključiti da je Grbićeva istrajnost u vežbanju, bez obzira na okolnosti, pokazatelj njegove ogromne ljubavi prema muzici, koja se kasnije reflektovala na uspešan pedagoški rad.

Nakon završetka Bogoslovije, u periodu 1912–1914 radio je kao praktikant arhivar u Valjevskom Okružnom načelstvu, a 1914. godine se zaposlio u Gimnaziji u Valjevu, gde je bio honorarni nastavnik muzike i pevanja. Nakon Prvog svetskog rata Grbić je dobio stipendiju od Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, napustio rodni grad i otišao u Prag. U to vreme, Prag je bio jedan od centara evropske muzičke scene, a Grbić je upisao studije violine na Praškom konzervatorijumu. Violinu je studirao kod profesora Jindriha Felda, poznatog kao strogog pedagoga. Studije je završio sa visokim ocenama, a jednu godinu (1923-24) proveo je studirajući uporedo i na odseku kompozicije.

Nakon završetka školovanja, u Valjevu započinje svoj pedagoški rad kao profesor muzike. U Valjevskoj gimnaziji učio je brojne generacije u periodu od 1926. do 1935. godine, a kratko vreme je bio nastavnik na Bogosloviji u Sremskim Karlovcima. Maja meseca 1929. godine održan je koncert na Kolarčevom univerzitetu, a đački mešoviti hor sačinjen od najboljih valjevskih gimnazijalaca izveo je Milojevićevu Zvezdu i Mokranjčevu Osmu rukovet. Miloje Milojević je tom prilikom u dnevnom listu Politika napisao članak pun pohvala za rad Živorada Grbića – što je svakako uticalo da se valjevski violinista nekoliko godina kasnije doseli u Beograd. U Beograd se preselio 1935. godine i počeo da radi kao nastavnik muzike u Učiteljskoj školi, a dve godine kasnije prelazi u Srednju muzičku školu pri Muzičkoj akademiji. Jedno vreme bio je upravnik doma za ratnu siročad Saša i Tamara, gde se bavio violinskom pedagogijom i muzički je obrazovao učenike. Mnogi učenici iz te ustanove su postali značajni muzičari, a jedan od njih je violinista Tripo Simonuti. Godine 1945. postao je vanredni profesor za violinu na Muzičkoj akademiji, na kojoj radi do smrti 1954. godine. U tom periodu izabran je i za stalnog člana Muzikološkog instituta.

Osim pedagoškog rada, Živorad Grbić se bavio i problematikom instruktivne literature za violinu i objavio određena izdanja iz te oblasti: Skale za violinu (u saradnji sa profesorom Lazarom Marjanovićem), Tehnika gudala i Škola za violinu O. Ševčika, Etide Volfarta i Kejsera, kao i zbirku violinskih kompozicija jugoslovenskih autora Zlatne stepenice u tri toma. Posvećenost pedagoškom radu i ljubav prema muzici i violine uviđa se na osnovu ovog segmenta Grbićeve delatnosti. Napisao je nekoliko komada za violinu i klavir, stoga se dokazao i kao kompozitor. Objavljena dela su Introdukcija i Rondo, Kolo i Nevestina pesma. Dela Živorada Grbića i danas se povremeno izvode.

Umro je 8. febuara 1954. godine u Beogradu. Smrt ga je zatekla na dužnosti prodekana Muzičke akademije. Dušan Plavša ističe da je Grbić bio „jedan od onih skromnih muzičkih pedagoga koji nit svoje kulturne delatnosti skoro anonimno, nenametljivo, otkivaju u pređu kulturnog života jedne nacije i jedne sredine” i spominje Valjevo, definišući ga kao „varošicu u kojoj je oduvek postojalo izuzetno poštovanje prema muzici i razumevanje za težnje i napore muzičara”. Plavša piše: „Veoma je važno naglasiti da je Živorad Grbić uvek, za razliku od mnogih muzičkih pedagoga, najveću podršku posvećivao muzičkom vaspitanju najmlađeg muzičkog naraštaja. Ostajući dosledan osveštanom pravilu muzičke pedagogije da pravilan i postepen razvoj jednog umetnika neposredno zavisi od temelja koje je on stekao u najranijoj mladosti, Živorad Grbić je mnogo truda uložio da osvetli neka najbitnija pitanja u vezi sa muzičkim vaspitanjem dece i omladine”.